فضای سایبر، آسیب ها و مخاطرات
آسیبهای اجتماعی و فرهنگی، جامعه را در مسیر فروپاشی و تزلزل قرار داده، علایق ملی و روابط اجتماعی را به ویژه در میان خانوادهها مختل میکند. آسیبهای سیاسی آن نیز حاکمیت واقتدار دولتها را با تنش مواجه میکند. از این رو، پرداختن به آسیبهای پدیده نوینی چون اینترنت و فضای سایبر، از لوازم مهم دور ماندن از خطرات و صدمات آن است.
فضای سایبر چیست؟
سایبر(cyber) واژه ای است بر گرفته از لغت «kybernetes» به معنای سکاندار یا راهنما و نخستین کسی که واژه فضای سایبر را به کار برد، ویلیام گیتسون نویسنده داستان های علمی- تخیلی، در کتاب نورومنسر (neuromancer) بود.
فضای سایبر یا فضای مجازی (Cyber Spase) در تعریف برخی نویسندگان عبارت است از: «مجموعه ای از ارتباطات درونی انسان ها از طریق رایانه و وسائل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی است.» (1) البته شاید بهتر باشد آن را چنین تعریف کنیم: «محیط الکترونیکی واقعی است که ارتباطات انسانی به شیوه ای سریع، فراتر از مرزهای جغرافیایی و با ابزار خاص، خود؛ در آن، زنده و مستقیم روی میدهد». قید «واقعی»، مانع از این است که تصور شود مجازی بودن این فضا به معنای غیر واقعی بودن آن است؛ چرا که در این فضا نیز همان ویژگیهای تعاملات انسانی در دنیای خارج همچون مسئولیت وجود دارد. ضمن این که فضای سایبر در واقع یک «محیط» است که ارتباطات در آن انجام میشود؛ نه صرف مجموعه ای از ارتباطات. از سوی دیگر، این ارتباطات گرچه ممکن است در همه حال بر خط (On Line) نباشد، ولی زنده و واقعی و مستقیم است. از این رو، تأثیر و تأثر بالایی در این روابط رخ میدهد.
ویژگی های فضای سایبر
1/ جهانی و فرامرزی بودن
2/ دستیابی آسان به آخرین اطلاعات
3/ جذابیت و تنوع
4/ آزادی اطلاعات و ارتباطات
ابعاد آسیبهای ناشی از اینترنت و فضای سایبر
از پدیدههایی که رایانه و پس از آن اینترنت همراه خود به ارمغان آورد، مخاطراتی بود که بر جای جای قلمرو گسترده اش، سایه انداخت. چنین مخاطراتی، چنانچه مورد بی توجهی جامعه و حکومت قرار گیرد، بسی بزرگ و گاه غیر قابل جبران خواهد بود؛ چرا که آسیبهای روانی ناشی از کاربری نادرست و خلاف قانون، موجب اختلال در رفتار شهروندان شده، جامعه را در رسیدن به فواید بی شمار این فناوری نوین ناکام میگذارد. این اختلالات، شهروندان را فرسوده و ناتوان کرده، فعالیتهای روز مره آنان را مختل میکند. آسیبهای اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن، اعضای جامعه را در رفتار فردی با خانواده و رفتار اجتماعی با دیگر شهروندان و حکومت متزلزل و متأثر از فرهنگهای منحط بیگانه مینماید. هنجارها و ارزشهای متعالی جامعه رو به زوال رفته، احساس امنیت و آرامش از جامعه رخت برمیبندد. ضمن این که آسیبهای سیاسی آن، موجب تضعیف اقتدار و حاکمیت دولت شده، آن را در ایجاد وحدت ملی و امنیت اجتماعی و امنیت اطلاعاتی دچار چالشهای جدی میکند.
در این مجال، آسیب های فرهنگی و روانی فضای سایبر را فقط نام میبریم .
آسیب های فرهنگی
1/ کم رنگ شدن ارزشهای مترقی
2/ تضعیف فرهنگهای کم حضور
3/ تضعیف اعتقادات و گسترش شبهات فکری
4/ رواج سطحی نگری فکری
5/ ایجاد سر درگمی
6/ گسترش اباحه گری عملی
7/ به خطر افتادن حقوق مادی و معنوی مولفین
8/ گسترش محصولات فرهنگی فرهنگهای منحط (به ویژه فرهنگ غربی)